Verzorgtips

kippen

kip
Uw eigen GFT-verwerkers

Algemeen

Uw kippen stammen af van wilde hoenders die overdag op de bodem naar voedsel scharrelen en 's nachts op stok gaan. Een nachtverblijf met een stevige zitstok laat uw kippen toe om zich op een natuurlijke manier te gedragen. Het hok moet tevens beschutting bieden tegen tocht, vocht, kou en natuurlijke vijanden, zoals de vos.

Huisvestingsnormen

Een vereiste voor het succesvol houden van kippen is een goede huisvesting. Drie zaken zijn voor de huisvesting van groot belang, nl. het schuilhok, de uitloop en de omheining.

Een goed hok biedt beschutting tegen neerslag en wind. Overdreven isolatie is niet nodig want kippen verdragen koude temperaturen

Een houten hok met een waterdicht dak en een houten of betonnen vloer is ideaal. Een houten vloer wordt best verhoogd, zodat hij niet vochtig wordt en gaat rotten.

Het goedkoopste hok is uiteraard een hok dat men zelf bouwt. Ingewikkelde constructies zijn niet nodig. Voorzie een ruimte van 0,25m² per kip. In de bibliotheek vindt men in allerlei 'kippenboeken' modellen van hokken, van supereenvoudige tot ingenieuze kippenvilla's. In het kader van afvalpreventie is het aan te bevelen om het hok in elkaar te knutselen met recuperatiemateriaal. Is dit niet voorhanden dan is het aan te bevelen om bij de aankoop van nieuw hout te vragen naar hout met het FSClabel. Dit label garandeert dat het om hout gaat van duurzaam beheerde bossen.

Het hok moet luchtig zijn, voldoende luchtcirculatie is vereist. In broeierige hokken worden de dieren sneller ziek (een openfront hok is geen enkel probleem).
Vermijd zoveel mogelijk spleten en kieren. Dit zorgt voor tocht en vormt een uitstekende broedplaats voor de rode vogelmijt.

Het hok dient voldoende hoog te zijn zodat u er zelf gemakkelijk in kan (of het hok dient een opklapbaar dak te hebben). Zorg ervoor dat alle hoekjes en kantjes goed bereikbaar zijn, zodat u het hok makkelijk kunt onderhouden. Strooi een laag houtschaafsel, turfmolm of stro op de bodem. Door die laag regelmatig te verversen, voorkomt u dat er zich onder de zitstok mest opstapelt. Gebruik liefst organisch materiaal dat u thuis kunt composteren of in de moestuin kunt inspitten, bijvoorbeeld bij het aanleggen van de winterbedden.

Hoog en droog

Kippen willen 's nachts perse allemaa1 op de hoogste stok zitten. .Die moet dus lang genoeg zijn. Reken op 1 meter zitstok per vijf kippen, geplaatst op 50 cm van de achterwand en op voldoende hoogte. Ideaal is een zes cm brede pannenlat die lichtjes is afgerond (volledig ronde stokken bieden te weinig steun). De lat moet uiteraard goed vast zitten, zodat uw kippen niet letterlijk van hun stokje vallen.

De afstand tussen achterwand en zitstok moet minstens 35 cm bedragen, zodat de staartveren niet tegen de wand schuren en de kippen in een comfortabele houding kunnen slapen.

Voorzie voldoende nestbakken en plaats deze zo dat de uitwerpselen van de kippen op de zitstokken er niet in terechtkomen. Legnesten vereenvoudigen het rapen van de eieren, zeker als ze van buitenaf bereikbaar zijn. Leg er wat stro of gras in.
Ook een namaakei van steen of kalk stimuleert de kippen om de legnesten te gebruiken. Voor twee tot drie hennen is één legnest voldoende.

Een venster van gaas zorgt voor de nodige ventilatie, zodat het hok droog blijft en de uitwerpselen de lucht in het hok niet verpesten. Een hok zonder raam zet u op warme dagen best op een kier, bijvoorbeeld door een blokje hout onder het openklappend dak te stoppen. Oriënteer het hok bij voorkeur op het oosten of het zuiden.

Verwen uw kippen met een ruime kippenren - Leve de vrijheid!

Zonder ruimte om te rennen, te zonnen en te scharrelen voelen kippen zich niet goed in hun kippenvel. U kunt zo dan ook geen keuken- of tuinafval voeren. Een ruime kippenren is dus onmisbaar. Ga uit van minstens 2 m² per kip

Het houden van teveel dieren op een te kleine oppervlakte leidt onvermijdelijk tot het ontstaan van modderpoelen, geuroverlast, verenpikken en in het slechtste geval kannibalisme, verminderde productie en het sneller optreden van ziekten.

Zorg voor een omheining met een hoogte van ongeveer 1 meter. Met een paar paaltjes en wat kippengaas is de ren in een mum van tijd klaar .

En de compostbak ??

Maak een lage maar brede compostbak van kippengaas. Plaats uw compostbak in het midden van uw kippenren. De kippen zullen met plezier tussen het composteerbaar afval naar wat lekkers zoeken.
U vermijdt op die manier dat het GFT zich over heel de ren en het hok verspreidt. De kippen kiezen ook liever voor een propere woning en tuin. Zorg ervoor dat de compostbak niet te hoog is of te dicht bij de rand van de ren staat, anders zijn de kippen binnen de kortste keer in uw tuin of die van de buren terug te vinden.

Gras of beton ?

De kippenren mag bij nat weer niet in een modderbad veranderen. Zorg voor een goede afwatering. Een ren met een gras-tapijt als bodem is mooier en ook wel beter, maar alleen als u het aantal dieren binnen de perken houdt, anders valt er spoedig geen sprietje gras meer te bespeuren.

Een goede parameter voor de bezettingsgraad van de uitloop is het gras in de uitloop. Het is aan te bevelen om de uitloop in te zaaien met weidegras. Dit biedt het voordeel dat de uitloop mooier oogt, minder snel modderplassen ontstaan en dat de kippen steeds groenvoer ter beschikking hebben alsook dierlijke eiwitten onder de vorm van insecten en wormen die in het gras huizen.
Wanneer het gras niet kan standhouden betekent dit dat er teveel kippen gehouden worden op de beschikbare oppervlakte. Wanneer men zelf af en toe de grasmaaier moet inschakelen, kan men rustig nog enkele dieren meer houden. Zorg verder ook voor wat beplanting in de ren zodat de dieren in de zomer over schaduw beschikken. Fruitbomen zijn hiervoor zeer geschikt. Struiken, riet of bamboe leveren ook nog eens extra beschutting tegen de wind. Let echter op want sommige planten zijn giftig of dragen giftige bessen of zaden (b.v. taxus, gouden regen...)

Stof- en zonnebad

Alle vogels besteden veel aandacht aan de verzorging van hun veren. Ook uw kippen. Om hun verenkleed in goede conditie te houden en zich van vervelende parasieten te ontdoen, nemen kippen een stofbad. In de ren maken ze daarvoor zelf hier en daar een kuil.

Om vitamine D aan te maken, nemen kippen regelmatig een zonnebad. Ze drukken zich dan met gespreide vleugels tegen de bodem. Let er dus op dat uw kippenren voldoende zonlicht krijgt. Tegelijk moet u ook enkele schaduwrijke schuilplaatsjes voorzien, bijvoorbeeld onder een paar struiken. Bij een temperatuur van meer dan 26°C raken kippen anders soms zo gestresseerd dat ze eraan bezwijken.

Mooi en functioneel

U kunt uw kippenren perfect in uw tuin integreren, zodat alles een mooi en natuurlijk geheel vormt. De omheining kunt u gebruiken als steun voor klimplanten. Ook een haag van braambessen-, frambozen- of aalbessenstruiken behoort tot de mogelijkheden. Plant de struiken wel aan de buitenkant van de ren, want anders pikken de kippen ze stuk.

Geef de roofdieren zoals vossen geen kans...

Omdat er steeds meer vossen voorkomen in Vlaanderen, dringen deze dieren steeds verder door in het stedelijk gebied.

Een vossenveilig onderkomen voor uw kippen is eenvoudig te maken: (bron: vogelbescherming Vlaanderen)

Tips voor voeding en verzorging

Zorg voor een goede hygiëne: verwijder regelmatig de mest uit het hok.

Een droog hok en een ruime ren zorgen ervoor dat uw kippen in topconditie blijven. Maar natuurlijk moeten ze ook eten en drinken. De kans is groot dat uw eetbaar keuken- en tuinafval niet a1tijd volstaat. Kippen zijn, net als mensen, alleseters.

Als u gezond en gevarieerd eet, dan zullen uw keukenrestjes ook uw kippen in goede conditie houden. Het enige voedsel waarmee u echt wel moet uitkijken, zijn overschotjes van sterk gekruide, pikante gerechten. Uw kippen zullen het niet laten liggen, maar kunnen achteraf wel behoorlijk last krijgen van buik- en darmkrampen.

Dieetregels

Een volwassen kip heeft zowat 100 tot 150 gram voedsel per dag nodig. Tijdens de leg en de rui is de voedselbehoefte iets groter dan de rest van het jaar.

Als u uw kippen hoofdzakelijk keukenafval voert, zullen ze meestal niet meer eten dan ze nodig hebben.

Zorg voor afwisseling en verwijder voedsel dat onaangeroerd in de ren blijft liggen.

Van groot belang voor een goede productie is een uitgebalanceerde voeding. Een goede voeding bestaat uit een juiste verhouding van vetten (verzadigde en onverzadigde), eiwitten en koolhydraten (zetmeel en suikers) en daarnaast ook nog vitaminen en mineralen. Eenzijdige voeding leidt steeds tot gebrek aan een of meerdere van deze elementen want een ideaal voedingsmiddel met de juiste verhouding aan voedingsstoffen bestaat niet. Bij (leg)kippen komt het erop aan voldoende eiwitten te voorzien en niet teveel energie (vetten en koolhydraten) want anders gaan ze vervetten en gaat de eileg dalen en de schaalkwaliteit verminderen.
Vanuit het oogpunt van afvalverwerking is het de bedoeling dat we onze kippen zoveel mogelijk organisch afval voederen dat anders in de restafvalzak zou belanden. Omdat dit rantsoen sterk wisselend en niet constant is qua samenstelling, is het noodzakelijk voor de gezondheid van het dier en voor een goede productie dat we het dier gaan bijvoederen. Praktisch zal het kippendieet dus bestaan uit 3 componenten, nl. een basisrantsoen, het afval en dat wat ze zelf bij elkaar scharrelen (gras, onkruid, insecten, afgevallen fruit ,...)

Het basisrantsoen:

Om de kippen voldoende energie te geven, is het ook nodig wat granen bij te voederen.

Hier hebben we de keuze uit een klassieke graanmengeling of een zelf samengesteld rantsoen van granen of een compleet samengesteld voer dat men kant-en-klaar koopt. Ze zijn niet duur en blijven heel lang goed. Bewaar het graanmengsel op een droge plaats en in een goed afgesloten recipiënt.

granen:

Het populairste kippenvoer is nog altijd een gewone graanmengeling. Granen zijn meestal energierijk en eiwitarm. Bovendien zijn plantaardige eiwitten van mindere kwaliteit dan dierlijke. Ook de voorziening van vitaminen en mineralen is niet optimaal in granen wat dikwijls aanleiding geeft tot kalktekort. Gewoonlijk verstrekt men een mengeling van maïs en tarwe. Maïs is heel energierijk maar eiwitarm en dus niet geschikt als solorantsoen. Tarwe is veel eiwitrijker dan maïs maar een groot deel van de energie is niet benutbaar omdat een groot deel van de koolhydraten niet verteerbaar is. Dus ook tarwe is op zich is geen goed rantsoen. Een uitgebalanceerde mengeling van beiden is veel beter en kan volstaan indien voldoende groenvoer en dierlijke eiwitten (insecten, wormen) voorhanden zijn.

Het maakt niet uit of de granen gebroken zijn of nog hele zaden. Maïs kan ook vervangen worden door milocorn (dit is een soort gierst) en tarwe door gerst of haver. Sommige graanmengelingen bevatten ook nog oliehoudende zaden zoals zonnebloempitten, lijnzaad en koolzaad. Deze zijn rijk aan onverzadigde vetzuren wat goed is maar ze kunnen in combinatie met energierijk afval snel tot vervetting leiden.

Eventueel kan men het voedsel aanvullen met peulvruchten zoals erwten, bonen en soja. Peulvruchten zijn eiwitrijker dan granen en kunnen aldus de voedingswaarde van een granendieet verbeteren. Men kan rustig tot 10% voedererwten bijmengen. Daarnaast is het best om steeds een extra calciumbron te voorzien onder de vorm van kalkgrit of oesterschelpjes. In sommige graanmengelingen is dit reeds opgenomen. Als alternatief kan men eierschalen drogen en vervolgens fijn malen en onder het voeder mengen. Halve eierschalen geeft men best niet. De kippen zouden hun eigen eieren kunnen beginnen opeten. Een ondeugd die ze moeilijk of niet afleren.

complete voeders:

Naast de graanmengelingen zijn er ook verschillende complete kippenvoeders op de markt voor legkippen, opfokhennen, kuikens, vleeskippen enz.. Deze voeders zijn volledig uitgebalanceerd zowel qua energie en eiwit als qua vitaminen en mineralen. Deze producten kunnen dus als enige voederbron gebruikt worden. Dit kan zeer nuttig zijn voor wanneer er minder aanvoer is van groen- en keukenafval vb. wanneer de eigenaars van de kippen met vakantie zijn. Het maakt het de tijdelijke verzorgers zo makkelijk mogelijk.

Deze voeders zijn hoofdzakelijk samengesteld uit granen, peulvruchten, oliehoudende zaden, vitaminen- & mineralensupplementen en eventueel enzymen die de granen meer verteerbaar (en dus ook rendabeler) maken. Vroeger werden ook dierlijke producten als vlees- of vismeel toegevoegd als bron van hoogwaardig en licht verteerbaar eiwit doch sinds BSE-, dioxine- en andere crisissen wordt dit niet meer toegepast. Antibiotica of andere medicatie zijn normaal niet aanwezig in het voer voor legkippen. Dit maakt de huidige generatie complete voeders de keuze bij uitstek als pluimveevoer. Ook de productie van biologische scharreleieren komt door het gebruik van deze zgn. 'legkorrels' niet in het gedrang. Het prijsverschil met graanmengelingen bedraagt zo'n 10 à 15%. De meeste van deze voeders zijn beschikbaar onder twee vormen, nl. als meel en in korrels geperst. De korrels zijn aan te bevelen omdat hierbij minder vermorsing optreedt.

Het afval:

Geschikt als voer voor kippen zijn: resten van rauwe of gekookte groenten, schillen en bladeren van groenten en fruit, gekookte aardappelen, deegwaren, brood, rijst, resten van soepen en sauzen, vlees, vis, fruit, onkruid,…

Zijn niet geschikt voor kippen : groene aardappel- en uischillen, preibladeren, schillen van citrusvruchten en bananen, zoute voedingswaren, beschimmeld fruit en brood, onkruiden als distels, delen of zaden van giftige planten, snoeihout en haagscheersel, …  .

Met gras is voorzichtigheid geboden, er moet op gelet worden dat er geen te grote hoeveelheden gegeven worden. Vooral zeer fijn gehakseld gras uit de grasmaaier kan problemen opleveren.

Wanneer u een groot aanbod hebt van koolhydraatrijke afvalproducten moet u er op letten om het energierijk basisrantsoen tijdelijk te verminderen. Vermijd zeer veel koolhydraatrijke afvalproducten (aardappels, brood, deegwaren, rijst) te voederen, zeker in combinatie met een energierijk basisrantsoen (enkel granen, veel maïs) om vervetting te vermijden. Dit is zeker belangrijk wanneer de dieren weinig uitloop en dus ook weinig lichaamsbeweging hebben.

Voorkom ongedierte: geef niet meer groen-en keukenafval dan wat tegen de avond allemaal opgegeten kan worden. Blijft er toch over neem het dan weg, anders lokt dit ongedierte aan.

Water:

Uw kippen moeten elke dag steeds de beschikking hebben over fris en zuiver drinkwater. Dit kan zowel leiding-, put-, als regenwater zijn. Een een oude kookpot voldoet prima. Wanneer de dieren over onvoldoende water beschikken zal de eiproductie snel dalen. In de zomer moet het water liefst in de schaduw geplaatst worden en de drinkbak moet regelmatig uitgewassen worden (eventueel met bleekwater) en het water ververst. Bij hogere temperaturen is er namelijk een snelle groei van algen en bacteriën.

Sommige kippen hebben de slechte gewoonte om op de rand van de waterbak gaan te zitten om te drinken. Dit voorkomt u door een paar betonblokken of bakstenen rond de waterbak te leggen.

U kunt ook een speciale drinkbak kopen die zo is gebouwd dat het water niet vervuild raakt. Zet de pot of drinkbak in de schaduw, zodat het water fris bljjft en niet te snel verdampt. Om te voorkomen dat het water in de winter bevriest, vul de bak met lauw water of voeg er gewoon wat suiker aan toe. Het vriespunt ligt dan lager. Zout heeft hetzelfde effect, meer ook voor kippen is te veel zout niet zo gezond. In de winter hebben kippen minder behoefte aan water, zeker als ze hoofdzakelijk met keukenafva1 worden gevoerd.

Kringloopei

Kippen hebben kalk nodig. Daarin kunt u makkelijk voorzien door ze gewoon eierschalen te voeren. Ook mosselschelpen zijn geschikt. U doet er wel goed aan om de eierdoppen te verbrijzelen tot ze onherkenbaar zijn. Anders zit het er dik in dat uw kippen spoedig ook in de verse eieren van hun collega's pikken!

Gekortwiekt

Als uw kippen ontsnappen, wat ze zeker zullen proberen als ze onvoldoende te eten krijgen, moet u ze kortwieken. Knip de grote en kleine slagpennen van één vleugel weg. Het heeft geen zin om beide vleugels te kortwieken. Integendeel: de dieren raken dan niet uit balans als ze met hun vleugels slaan, zodat ze toch nog van de grond komen. Het kortwieken dient wel een tweetal keer per jaar herhaald te worden.

Op vakantie?

Ben je een paar dagen van huis, dan kunnen de kippen zich prima behelpen met een automatische voederbak en een volle drinkbak.

Bij langere afwezigheden, dan zal je iemand moeten inschakelen om regelmatig de dieren te voorzien van eten en drinken, de eieren te rapen en een oogje in het zeil te houden.

BLIJF WAAKZAAM

Hou uw kippen in de gaten .

Ook mensen die zich heel goed verzorgen worden wel eens ziek. Hetzelfde geldt voor uitstekend verzorgde kippen. Breng elke dag een bezoek aan de kippenren en controleer of de dieren zich normaal gedragen.

Controleer uw dieren regelmatig op ectoparasieten (luizen en mijten). Deze vindt men vooral rond de aars. Men kan de dieren behandelen met een insecticidepoeder of spray voor pluimvee of duiven. Deze vindt u in alle dierenspeciaalzaken of bij uw voerhandelaar.

Zijn de dieren niet in conditie, te mager of slecht in de veren, breng dan een meststaal naar uw dierenarts voor onderzoek op maag-en darmwormen.

Is een kip ernstig gewond of overduidelijk ziek (snotteren, niezen, diarree, verlammingsverschijnselen, sterfte), hou het dier dan liefst apart.

Stel niet op eigen houtje een behandeling in maar vraag deskundig advies aan uw dierenarts.

Eieren van behandelde dieren zijn niet geschikt voor consumptie, lees de bijsluiter van voorgeschreven medicatie.

Heeft u een bouwvergunning nodig voor het oprichten van een kippenhok?

Als algemene regel geldt dat u voor het bouwen van een constructie een stedenbouwkundige vergunning nodig hebt. Doch sommige 'kleine' werken waaronder een kippenhok zijn vrijgesteld van een stedenbouwkundige vergunning indien voldaan wordt aan welbepaalde voorwaarden.

U mag een houten hok slechts plaatsen indien deze werken niet strijdig zijn met geldende reglementeringen zoals bijvoorbeeld: stedenbouwkundige verordeningen of verkavelingsverordeningen, ruimtelijke uitvoeringsplannen, bijzondere plannen van aanleg, voorschriften van verkavelingsvergunningen of andere van toepassing zijn de regelgevingen waaronder burgerlijk wetboek, monumenten en landschappen, enz.

Gezien dit voor ieder perceel anders kan zijn, blijft het wenselijk om voorafgaand bij het stadsbestuur te informeren welke reglementeringen of stedenbouwkundige voorschriften voor uw perceel van toepassing zijn. Werken, handelingen of wijzigingen uitvoeren in strijd met voornoemde reglementeringen en voorschriften, met of zonder vergunning is een stedenbouwmisdrijf en kan worden gesanctioneerd.

De oprichting van een kippenhok is vrijgesteld van stedenbouwkundige vergunning indien:

Voor de renafsluiting is geen vergunning nodig indien deze bestaat uit houten of kunststof palen met draad. Indien deze tevens dienen als afsluiting van het goed moet de hoogte beperkt blijven tot 2 meter.

(tekst op basis van infobrochure IGEMO, provinciebestuur Limburg en stadsbestuur Mortsel)

Meer info:

[Overzicht projecten]

laatste wijziging: 31/12/11