Veilig fietsen naar school
studie Ziekenfonds "Arbeid en
Gezondheid" - april 1999
Feiten:
1 op 5 van de fietsslachtoffers zijn jongeren
De jaarstatistieken bewijzen dat 1 op 5 van de slachtoffers
bij ongevallen met fietsers kinderen en/of jongeren zijn tussen
de 12 en 18 jaar.
Zij vormen hierdoor de grootste risicogroep: liefst 30% van de
fietsende verkeersslachtoffers terwijl zij slechts 8,5% van de
Belgische bevolking uitmaken.
Bij de voetgangers vormt de leeftijdsklasse tussen 5 en 11
jaar de grootste risicogroep: ook zij bereiken hier de trieste
balans van 1 op 5 slachtoffers.
Uit onderzoek blijkt eveneens dat jongeren zich erg negatief
opstellen t.o.v. het dragen van fietshelmen.
Reden: de jongeren zijn er van huize uit niet mee vertrouwd, het
dragen van een fietshelm is saai en totaal niet "in"
bij jongeren.
Spijtig, want mits het dragen van een veiligheidshelm kunnen de
ergste kwetsuren voorkomen worden. Fietshelmen verminderen het
risico op een hoofdletsel met 75% en het risico op een
hersenletsel met 85%.
Piekperiode
Trieste piekperiodes van ongevallen aan scholen zijn de 2
maanden voor en de 2 maanden na de grote zomervakantie. Blijkbaar
zijn de jongeren tijdens deze periodes onachtzamer.
Maar het zijn niet enkel de kinderen en de jongeren die
onvoorzichtig zijn.
Ouders dragen hier eveneens een belangrijke verantwoordelijkheid.
Door hun kinderen veilig af te zetten met de wagen, zorgen zij
voor extra verkeersdrukte aan de schoolpoort. Hierdoor brengen
zij de klasgenoten van hun kinderen in gevaar.
Voorstellen
Welke initiatieven kunnen genomen worden om de weg naar de
school te beveiligen? Ten eerste dienen wij te stellen dat de
schoolpoort en de schoolroute geen op zich staande elementen.
Neen, zij maken deel uit van een globaal verkeersplan. Toch doen
wij enkele voorstellen:
- snelheidsbeperkingen opleggen aan de schoolpoort
- kleuterschool: geen autoverkeer of max. 5 km/uur
- kinderen tot 12 jaar max. 30 km/uur
- oudere scholieren max. 40 tot 50 km/uur
- beperken van parkeermogelijkheden in de schoolstraat
- de zebrapaden niet vlak voor de schoolingang aanleggen.
- verkeersremmende maatregelen treffen in de schoolstraat:
plateaus, drempels, groenvoorzieningen,...
- ingrijpende infrastructuur aanpassingen
- aanleggen van fietspaden op de schoolroute
- duidelijke scheiding tussen fietspaden en straat
- dubbelrichtingsfietspaden aanleggen
- verkeersknooppunten en oversteekplaatsen extra
beveiligen door middenbermen, lichten en
snelheidsremmers
- de schoolpoort heeft steeds een sociale functie gehad,
daarom is het beter om deze plaats zelf verkeersvrij te
maken zodat kinderen en ouders rustig kunnen samenkomen
vooraleer te vertrekken.
Leraars en ouders
Dit zijn allen maatregelen die de openbare besturen dienen te
nemen. Daarnaast is er zeker en vast een belangrijke taak
weggelegd voor de leerkrachten en de ouders zelf. Ouders
dienen samen met de kinderen een schoolroute uit te stippelen en
hun kinderen erop wijzen hoe zij bepaalde verkeerspunten dienen
te nemen.
Opgelet: de kortste weg is niet steeds de veiligste, zoek naar
alternatieve wegen.
Leraars en scholen kunnen belangrijke initiatieven
nemen om hun leerlingen veilig naar school te loodsen:
- gratis busvervoer
- theoretische verkeerslessen verzorgen
- praktische lessen op de te volgen schoolroutes
- fietsen van de leerlingen controleren
- rijbeheersing van de fiets verhogen, door parcours op
speelplaats uit te zetten
- extra opzichters aan schoolpoort
Ziekenfonds Arbeid en Gezondheid
Als ziekenfonds worden wij dagelijks geconfronteerd met deze
ongevallenproblematiek. Daarom dragen wij ons steentje bij in het
voorkomen van ernstige letsels bij fietsongevallen met jongeren.
Vanaf april '99 starten wij met een nieuw voordeel voor
jongeren, met name voor 12-jarigen. Als enig ziekenfonds in
Vlaanderen zullen wij aan al onze leden, geboren in '87, gratis
kwaliteitsvolle fietshelmen geven. Zo brengen wij in een korte
periode 1.600 fietshelmen aan de man.
Enquête: Veilig fietsen naar school
Meer dan 150 scholen uit de arrondissementen Mechelen en
Turnhout hebben aan deze enquête meegewerkt.
Hieronder volgen onze voornaamste bemerkingen.
Ingang van de school
- In 65% van de gevallen is er in de schoolstraat geen
fietspad aanwezig. Ook aan de scholen waar er wel een
fietspad aanwezig is, zijn er bemerkingen:
- 80% van deze fietspaden zijn onvoldoende breed
- 43% van deze fietspaden verkeren in slechte staat
- 74% van deze fietspaden hebben geen
veiligheidsberm tussen fietspad en straat
- In 83% van de scholen is er een veilige oversteekplaats
voor de kinderen en in 80% van de gevallen voorziet de
school een opzichter aan de schoolpoort
Toch is de situatie in de schoolstraat niet ideaal . In
83% van de onderzochte scholen herbergt de schoolstraat
één of meerdere gevaarlijke verkeerspunten, variërend
van overdreven snelheid tot te druk verkeer.
Verkeersdrempels kunnen een oplossing zijn. Toch zijn zij
slechts in 23% van de gevallen aangelegd..
Situatie in de directe omgeving van de school
Hier zijn praktisch in alle gevallen erg drukke wegen aanwezig
en slechts in de helft van de gevallen zijn er fietspaden
aangelegd. Veilige oversteekplaatsen (zebrapaden) zijn meestal
wel aanwezig.
Fietshelmen
Van alle ondervraagde scholen zijn er ongeveer 9000 leerlingen
die met de fiets naar school komen.
Slechts 490 ( 5 tot 6%) leerlingen dragen een fietshelm.
Algemeen:
In 64% van de onderzochte scholen is het gevaarlijk fietsen
naar school. Positief is wel dat iedere school inspanningen
levert ter bevordering van de veiligheid van de fietsers. Deze
initiatieven variëren van fietscontroles tot verkeersparcours en
theoretische verkeerslessen.
Toch voldoet dit niet. Het fietsen in de schoolstraat en zijn
directe omgeving dienen wij te bestuderen om later de juiste
ingrepen uit te voeren.
Redenen van de onveilige schoolroute
- scholen zijn gelegen in dorpskom
- de sterke urbanisatie in Vlaanderen brengt automatisch
drukker verkeer met zich mee
- Vlaanderen en België hebben in de dorpskom een gebrek
aan fietspaden
- veel ouders brengen hun kinderen met de auto naar school,
waardoor zij voor extra verkeer aan de schoolpoorten
zorgen.
Initiatieven van de overheid
Staatssecretaris voor Verkeersveiligheid Jan Peeters heeft
diverse initiatieven genomen om de verkeersveiligheid naar school
te verhogen. Per provincie wordt er 1 schoolomgeving als
voorbeeld onder de loep genomen. Nadien zal op gemeentelijk
niveau iedere schoolomgeving bestudeerd worden opdat de nodige
verbeteringen kunnen aangebracht worden.
Enquête-resultaten: Veilig fietsen naar school
Verkeerssituatie aan de ingang van de school
Is er een fietspad aanwezig?
Is het fietspad voldoende breed om naast elkaar te fietsen?
(indien fietspad aanwezig)
Is het fietspad in goede staat? (indien fietspad aanwezig)
- Zeer goed: 6%
- goed: 52 %
- slecht: 31%
- erg slecht 11%
Is er een veiligheidsberm voorzien tussen fietspad en straat?
(indien fietspad aanwezig)
Is er een duidelijk onderscheid tussen fietspad en voetpad?
(indien fietspad aanwezig)
Is er een veilige oversteekplaats voor de kinderen?
Zijn er gevaarlijke punten in de straat aanwezig?
Is er veel verkeer in de straat?
- Erg druk: 26%
- druk: 40%
- matig druk: 27%
- niet druk 7%
Wat is de maximum toegelaten snelheid voor auto's?
- 70km/u: 9%
- 50km/u: 83%
- 30km/u: 8%
Zijn er verkeersdrempels om de snelheid van auto's te
beperken?
Zijn er verkeerslichten voorzien om veilig over te steken?
Voorziet de school een opzichter om kinderen te begeleiden
bij het oversteken van de straat?
Situatie in de directe omgeving van de school
Zijn er drukke wegen aanwezig?
Zijn hier fietspaden voorzien?
Zijn de fietspaden in goede staat?
Zijn er veilige oversteekplaatsen voorzien?
Zijn er gevaarlijke verkeerspunten aanwezig?
Zijn er maatregelen getroffen om het fietsen te beveiligen?
randgegevens
Neemt u als school initiatieven ter bevordering van de
veiligheid voor fietsers?
Hoeveel leerlingen omvat uw school?
- 50 tot 100: 16%
- 100 tot 200: 23%
- 200 tot 300: 15%
- 300 tot 400: 29%
- +900: 4%
Hoeveel kinderen komen met de fiets naar school?
Hoeveel kinderen komen onder begeleiding met de fiets naar
school?
- Bij basisscholen bijna allemaal
Hoeveel kinderen dragen een fietshelm?
- 490 (=5.60 %) leerlingen waarvan 85 (17%) kinderen de
helm gekregen hebben via de school.
Als u een beoordeling zou geven of het veilig fietsen is naar
uw school, welke zou u dan geven?
- erg veilig: 0 %
- veilig: 34%
- onveilig: 58%
- erg onveilig:= 8%
laatste aanpassing: 31/05/99